Norantz ote doa lan mundua?

 Ez dago argi lan mundua nolakoa izango den etorkizunean. Plataforma digitalak bitartekaritza lanetan dabiltza, beraien zerbitzuak eskainiz gutako bakoitzak nahi duen eran lan egin dezan. Egia da, lan puntual batzuetarako lagungarriak izan daitezke, klase partikularrak eman ahal izateko bezeroak lortzeko edota afari baterako sukaldari edota zerbitzariak lortzeko eta abar.

 Gaur egun honi Gig ekonomia deitzen zaio. Momentu eta behar puntualetarako lan bat egiteko pertsona eta zerbitzu eskaintza. Lan hori gauzatzeko, guk jarriko ditugu behar diren baliabide guztiak eta beste aldetik plataforma digitalen bitartekaritza izango dugu. Gaztetan diru pixka bat irabazteko horrelako lanak egin izan ditugu, mandatari lanak, klase partikularrak ematen edota ume zain asteburu edo egun soltetan eta abar. Garai haietan ahoz ahozkoa zen komunikazioa eta ez zegoen plataforma digitalik.

Gig ekonomiaren defendatzaileen arrazoiketan dago besteak beste; guk nahi dugunean lan egin ahal izango dugu, lan erritmoak guk ezarriko ditugu eta horrek gure denboraren gestio egokiago bat egitea ahalbidetuko digu. Atzean dagoen mezua zera da: lan egin zeuk nahi duzunean, nahi beste eta zeuk erabakitzen duzunean. Polita dirudi lemak, baina benetan horrela al da?

 Nik esango nuke lan mota hauek orokorrean langileen lan baldintzen kaskartzea dakartela. Lehen lan batekin lortzen zen soldata orain bi edo hirukin lortu behar dugu, eta gainera gehiago lan eginda. Malgutasuna, askatasuna eta horrelako hitz potoloekin badirudi dena lortuta dagoela eta ezta gutxiagorik ere. Ordua da lan mota hauek legedira egokitzeko eta ganorazko lan baldintzak langile guztiengana heltzeko. Bestetik plataforma digitalen irabaziengan eragiteko legedi aldaketa egiteko garaia ere heldu da.

 Aipaturiko neurriak korporazio eta enpresa handi horien interesen aurkakoak dira, beraz ez da samurra izango politikari guztiak ados jartzea, korporazio horien interesak defendatzen dituzten politikariak ere ugariak direlako parlamentu eta gobernuetan.

Bakardadearekin solasean

  Gurera ere bisitari berria etorri da, inork gonbidatu ez duen bidelaguna. Isil isilik gerturatu da eta etxean sartu zenetik alde egiten ez duen bisitaria da. Espero ez dugun laguna da bakardadea, gure inguruan izan nahi ez duguna, baina gurean inolako baimenik gabe sartu dena.

  Goizean esnatzearekin bat topo egiten dugun laguna da. Ispilura begiratu eta ez dugu besterik ikusten, gure begiradak ez dute besterik atzematen. Gosaltzerako orduan beste katilu bat jartzen dugu gure bakardade den lagun hori ere gonbidatuz. Bakarrizketa elkarrizketa bihurtzen da eta betiko gaiak eta pentsamenduak datoz mahai gainera. 

  Eguna aurrera doan neurrian beste solaskide batzuk ere sartzen dira gure elkarrizketan, telebista edo irratiko solaskideak edota eguraldiko esataria. Baina bakardadea da gure etxean protagonista. Berak darama aurrera solasaldiaren gidoia.

  Ilunkara urreratu ahala, gurean bakardadearekin batera iluntasuna hurbiltzen da solasaldira. Koloreak ere badu bere protagonismoa etxean, kaleak argiztatzen doazen bitartean. Gaua gailentzen denean isiltasuna dator berriz, eta gure barruko solasaldiak amaitu eta oheratzen gara beste egun berri baten zain.

Lan merkatuaren kontraesanak

 Zeintzuk dira gure lan merkatuaren erronka demografikoak gurean?

 -2030ean biztanleriaren %30ak 65 urte baino gehiago izango ditu.

 -Langile kualifikatu falta sumatzen hasi dira batez ere enpresa teknologiko eta industrialetan.

 -Langileen %40a ordezkatzeko fasean izango dira hurrengo hamarkadan.

 Nola mantendu ahal izango da okupazio gaur egungo mailan? Nola erantzun ahal izango zaio lan merkatuko beharrei?

 Bitartean zer gertatzen ari da lan merkatuan? Alde batetik langile beharra areagotzen doa eta bestetik lan baldintzak txartu egin dira. Lotsagarria da erakunde batzuk beraien langileekiko duten jarrera ustiatzailea. Baliabide bat gehiago balira erabiltzen dituzte, ez ordutegi finkorik ezta soldata duin bat eskaintzeko gai ez dira. Salagarria da berrogeita hamar urterekin pertsona bat langabezian gelditzen denean lan merkatutik kanpo gelditzea. Diskriminazio mota hau isilean ematen ari den errealitate bat da, eta hau jasaten ari diren pertsonak ez dute ez laguntzarik eta ez bistaratzerik. Berrogeita hamar urte edota gehiago dituen pertsona bat zergatik ez da baliagarri lanerako? Nork erabaki du hori?

  Gure lan kultura aldatu egin da eta lanak gizartean zuen balorea galtzen doa, legitimazio eta sozializazio tresna gisa. Enpleguaren kalitate maila ahultzen eta ziurgabetasuna handitzen joan den neurrian, lanarekiko atxikimendu eta leialtasun maila ere ahultzen joan da. Nire inguruan, berrogeitaka  urteren inguruan dabiltzan pertsonez inguraturik nago, lanarekiko ikuspegia ez da baikorra. Erretiro ordua noiz iritsiko zain kalkuluak ateratzen hasiak dira gehienak. Inork ez du lanean jarraitzeko asmorik hirurogei urte betetakoan, ahal badu edo zenbakiak horretarako aukera ematen badiote lanari utzi eta bizitzaz disfrutatzea dute helburu.

 Pertsonak falta dira lanerako eta langabezia tasa %10etik gorakoa da. Nola ulertzen da hori? Langile kualifikatuak behar dira eta hauek aurkitzea oso zaila omen da. Atzerrian daudenak galdezka daude ea noiz hobetuko diren lan baldintzak hemen. Bigarren mailako lan baldintzak ditugu. Zaintza arloan ere pertsonak falta dira. Hauek ere baldintza oso eskasetan lan egiten dute. 

 Kontraesan guzti hauek bestelako irtenbide bat eskatzen dute. Soldata eta lan baldintza duin batzuk izatea eskatzen dute, bai zaharren egoitzetako langileak, baita metalgintzako langileek eta beste kolektibo askok.

Kalitatezko zonalde urdina eraikitzen

 Zahartzaroa eta bakardadearen aurrean Arrasaten martxan jarri den iniziatibaren berri izan dut. Gaur egun pil pilean dagoen gaia da. Gure inguruan familien egituraketa berrien aurrean eta batez ere emakumearen lan merkaturatzearen aurrean, komunitatea indartu beharrean aurkitzen gara, eta horretan hasi da SSI Taldea. 

  Horretarako Begirada Aktiboa ekimena martxan jarri du. Arrasateko hainbat talderekin kontaktuan jarri dira; herriko jubilatu eta pentsiodunen lau elkarteekin, Caritasekin, Arrasateko helduen Kontseiluarekin, Sasoibide taldearekin (ibilbide osasuntsuak programa), Goienagusi elkartearekin (eskualdeko nagusien formakuntza iraunkorra) eta pentsio duinen aldeko Duintasuna Plataformarekin.

  Argi dago ekintza komunitarioaren beharra, batez ere bakardadean aurkitzen diren pertsonentzat laguntza sistemak eratzerako orduan. Nire hipotesia da gizonezkoen artean bakardade sentimendua jasangaitzagoa dela emakumezkoen artean baino. Nire kezka nagusia gizonezkoen inplikazioa eskasa.

 Benetan berritzailea eta berdintasunean oinarritutako kalitatezko zonalde urdina eraiki nahi badugu Debagoienan, gizonok gai honetan inplikatu behar dugu. Erronka guztiona da, baina gizonona bereziki. Egoera antzekoetan dauden gizonengana urreratu eta elkarren arteko komunikazio eta elkarguneak eratu behar ditugu. Erronka horretarako prestatu egin behar dugu eta lanean hasteko garaia da.

Denbora eta espazioaren kontzeptuen aldaketa

  Denborak gaurko gizartean duen balioa eta gure arbasoentzat zuena ez da berdina, bietan egunak hogeita lau ordu izan arren. Orain, hori denbora galtzea edota denbora urrea da bezalako espresioak ohikoak dira. Guzti horren atzean etengabeko merkantilizazio bat dagoela ikusten dugu, hau da gure aitona-amonek nekazaritza giro baten bizi ziren eta ez zuten eskumuturrean ordularirik eramaten. Beraien gida eguzkia eta urtaroak ziren, noiz eta zer ordutan esnatu edo solora noiz joan zeruari begiratuta egiten zuten.

  Gaur berriz, digitalizazio eta komunikazio baliabideei ezker, momentu oro gaude denboraren sokapean soka saltoka. Ez daukagu zalantzarik zein ordutan bizi garen, zein eguraldi egingo duen eta erosketak non eta zein egun edo ordutan egin.

  Espazioarekin ere gauza bera gertatu zaigu, lehen espazioa gure inguru naturala zen, baserria, gure auzune edota gure herria. Orain berriz komunikazio tresnei ezker, birtualki edozein lekutan kokatu gaitezke. Lagun edota senitartekoekin munduko edozein tokitan konektatu gaitezke.

  Denbora eta espazioak uniformatzea, gure erlazioak eta munduarekin erlazionatzeko moduak erabat aldatu ditu. Nik ez dakit zuentzat, baina niretzat ordularirik gabeko gizarte batera itzultzea zirraragarria litzateke, gure inguruak, naturak ezartzen dituen patroiak jarraituaz bizitzea. Horrelako adibideak badira eta hauek nola funtzionatzen duten aztertzea ondo legoke, gure errutinatik irten eta funtzionatzeko patroi berriak bilatuz.

Udazkena iritsi da

 Mendi puntatan elurra ageri da eta gu tartean euripean gaude. Azaroa izan ohi da estatistika guztien arabera urteko hilabeterik euritsuena gurean. 

Udazkenarekin batera hauteskundeak izan ditugu aurten bigarren aldiz Espainian. Alderdi Sozialistak bigarrenez irabazi ditu hauteskundeak eta hala ere ez da etorkizuneko gobernu sendorik ikusten. Vox izeneko eskuineko alderdi ultrak gorakada harrigarria izan du, eta guztion ahotan dabilen gaia da. Ez dago argi zer gertatuko den, baina seguruenik alderdi sozialistak ezkerreko beste alderdi batzuekin batera, Ahal Dugu, Mas Pais, Alderdi Jeltzale eta beste banaka batzuekin eta ERC abstentzioarekin gobernua sortzeko moduan egongo da.

Egia da udaran ere saiatu zirela Sozialistak eta Ahal dugu gobernua eratzen, baina ez zen posible izan arrazoi ezberdinegatik. Erabakiak hartzeko momentua iritsi da. Gobernu progresista eta ezkerreko baten zain gaude, aurreko hilabetetako tira birak alde batera utzi eta behingoz lanean hasiko dena.

Premiak larriak dira, batez ere talde edo kolektibo konkretu batzuetan; dependentzia egoeran daudena pertsonak eta beraien zaintzaileak, etxebizitza duin baten beharrean daudenak, soldata miserable eta behin behinekotasun egoeran dauden langileak, etorkinak eta abar luze bat.

Egia da  politikak komunitatearen sostengurik gabe ez duela beharko lukeen eraginkortasunik lortzen eta horretan herritarrok gure inguruan ditugun baliabideak martxan jartzea tokatzen zaigu, gure gertueneko espazioan gure ekarpena eginez.

Uda garaiko kontuak

Badira urte batzuk udara iristen doan neurrian nire haurtzaroko kontuak gogoratzen hasten naizen. Momentu benetan oparoak eta eztiak lagun artean edota bakarrik, kalean edo mendi inguruan pasatzen genituenak.

Astegunetako fraka motzak eta nikia jantzi, zapatila zuriekin, hor pasatzen genuen uda osoa alde batetik bestera.Goizean nahikoa lo egin, gosaldu eta kalera egun horretarako planik gabe, baina beti zerbaitekin buruan. Orduan dozena bat lagun erraz elkartzen ginen inongo hitzordurik hitzartu gabe, kalera irten eta bertan topo eginez.

Jolas guztiak kalean gauzatzen ziren, orduan gaur egun baino kotxe gutxiago zegoen, jolaserako espazio publikoa  zabala zen. Inongo beldurrik gabe eta ardurarik gabe kalean jarduten genuen jolasean. Ziba hartu eta etengabeko jirak emanda edota soka saltoka bai neska eta mutil. Arratsaldeak astunagoak izaten ziren, besaulkian etzanda siesta botatzen genuen kalera irten aurretik. Beroa moteltzen zen neurrian gure bizitasuna eta mugimendua areagotzen zen. Horrela gau partea izaten zen jolasteko momenturik egokiena, izarren eta kaleko farola apurtuen argi azpian.Berandu arte ibiltzen ginen kaleetan edo inguruetan, amak oihu egiten zigun arte eta orduan etxerako bidea hartzen genuen.Bai ederrak orduko uda garai haiek.

Egun haiek gogoratzen ditudan bitartean aurtengo plana zein izango den orain dela hilabete aurreikusi genuen. Orain gauzak aldatu dira, bikotekideak jai noiz duen eta nik noiz dudan ikusi behar biok elkarrekin kontatu ahal izateko. Dena planifikatu beharra dago, nora joan, noiztik nora, zer egiteko eta abar luze bat. Beste garai bat da oraingoa eta denbora aurrera doan seinale.

Udaz disfrutatu.